سندرم آپنه خواب عبارت است از حملات تكراري انسدادي مجاري هوايي فوقاني طي خواب كه با بيدار شدنهاي گذرا خاتمه مييابد. اين حملات ميتواند تا چندين بار در ساعت تكرار شود.شيوع آپنه در بزرگسالان 2 تا 4 درصد است و باعث اختلال شناختي و عامل خطرساز براي بيماريهاي قلبي عروقي ميباشد.
حملات آپنه خواب معمولاً با خُرخُر بلند و هيپوكسمي (كمبود اكسيژن در خون) همراه است و بيدار شدن گذرا باعث خواب منقطع و كاهش ميزان خواب بدون آگاهي به اين بيدار شدنها ميباشد كه منجر به عواقب رفتاري از جمله خواب آلودگي در طي روز، اختلال تمركز و اختلال عصبي رواني مثل افسردگي و عصبانيت شده و عواقب جسمي بر قلب و عروق منجر به افزايش فشارخون ميشود.
● عوامل موثر در ايجاد آپنه خواب:
1. فاكتورهاي عمومي: جنس مرد، سن بالا، چاقي، مصرف الكل و آرام بخشها، ژنتيك
2. تنگي مجاري تنفسي: بزرگي لوزهها، چانه كوچك، خميدگي گردن، انسداد بيني
3. فاكتورهاي مكانيكي: به پشت خوابيدن، گرفتگيبيني و مجاري تنفسي
4. ضعف عضلات تنفسي و ضعف عضلات گشاد كننده مجاري تنفسي
5. اختلال سيستم اعصاب مركزي
● تظاهرات باليني سندرم آپنه خواب:
در روز : خواب آلودگي در روز، سردرد صبحگاهي، ضعف در كار و فعاليتهاي روزمره، ضعف حافظه، ضعف تمركز، علائم افسردگي، گُرگرفتگي.
در شب: خُرخُر كردن، خواب ناآرام بدون احساس سرحالي بعد از خواب، بيخوابي، خفگي شبانه، ادرار شبانه، شب ادراري در كودكان، ناتواني جنسي، تعريق، آريتمي قلبي.
با وجود تمام اين علائم حتي بطور صد در صد نميتوان وجود يا عدم وجود سندرم آپنه خواب را پيش بيني كرد. استاندارد تشخيص قطعي براي سندرم انسدادي آپنه خواب پلي سومنوگرافي كامل است (اين تست فعاليتهاي الكتريكي مغز، حركات چشمها، فعاليتهاي عضلاني، تعداد ضربان و ريتم قلب را بصورت ECG,EEG,EMG ثبت كرده و ميزان اكسيژن در خون را نيز محاسبه و هيپوكسمي را در حين خواب را مشخص ميكند روش تشخيص ديگر روش اشباع اكسيژن است. در حال حاضر كلينيكي بدين منظور در بيمارستان امام خميني داير بوده و با همكاري گروه طب كار مشغول به فعاليت ميباشند.
● موربيديتي و مورتاليتي (ميزان ناتواني يا مرگ و مير)
عمدتاً مربوط به دستگاه قلبي عروقي است. فشارخون بالا (دو برابر افراد عادي) و بيماريهاي ايسكميك قلب و عروق مغز كه بصورت سكته قلبي و سكته مغزي بروز ميكند. مطالعات نشان داده با درمان اختلال خواب، ميزان مرگ ناشي از بيماريهاي قلبي عروقي كاهش مييابد.
رابطه آپنه خواب با حوادث رانندگي:
افزايش ميزان تصادفات رانندگي در اين بيماران حدود 3 تا 7 برابر افراد عادي ميباشد كه بعد از درمان به حد طبيعي ميرسد.
● درمان:
موثرترين روش CPAP است ولي در موارد خفيف ميتوان از روشهاي سادهتري بهرهمند شد:
1. كاهش وزن 2. بهداشت خواب 3. عدم مصرف نوشابههاي الكلي 4.رفع احتقان بيني 5. عدم خوابيدن به پشت 6. در بچه ها عمل جراحي لوزههاي هيپرتروفيك و آدنوئيد 7. عمل اوولوپلاتوفارنگوپلاستي (Uppp) كه بزرگ كردن راه هوايي حلقي دهان و كاهش قابليت جمع شدن اين بخش از راه هوايي است.
حدود 70 درصد بيماران سندرم آپنه خواب چاق هستند كه رفع چاقي و تغيير فرم و وضعيت خوابيدن ميتواند بسيار موثر باشد.
درمان موارد متوسط و شديد بوسيله دستگاهي بنام CPAP امكانپذير است ولي اين وسيله دست و پا گير بوده و از طرف بيماران استقبال نميشود ولي وسيلهاي بسيار موثر است و راه بيني را بازنگه ميدارد.
وسايل دهاني و چانه بندهايي نيز ساخته شده است كه روي عضلات هوايي اثر گذاشته آنها را در ناحيه دهاني بازنگه ميدارد. دارو درماني نيز بطور موقت موثر ميباشد ولي بطور دائم و دراز مدت تأثير چنداني ندارد.
نتيجهگيري:
سندرم آپنه خواب يا نشانگان وقفه انسدادي تنفسي در خواب يك اختلال بسيار شايع است، با عواقب نامطلوب عمده بر سلامت و كيفيت زندگي انسانها. با اين حال اين اختلال قابل درمان بوده و بيماراني كه بطور موفقيتآميزي درمان ميشوند عموماً تغيير چشمگيري در كيفيت زندگي خود گزارش كردهاند. تهيه و تنظيم : دكتر مهناز روحي
منبع خبر : مركز بهداشت و درمان دانشگاه تهران
