الف- ارزيابي مقدماتي :
پس از ارزيابي موقعيت و تامين امنيت كافي ، ابتدا بايد با بررسي علائم حياتي در مصدوم ، بر طبق الفباي احياء (ABC)كه شامل A : ايجاد راه باز هوايي ، B : بهبودي وضع تنفس و C : ايجاد جريان خون مناسب است ، ارزيابي مقدماتي مصدوم را انجام دهيد و در صورتي كه نياز به كمك داريد بلافاصله شخصي را براي درخواست كمك بفرستيد . در مورد مصدوم مشخص كنيد كه آيا وي : هوشيار است ؟ راههاي هوايي او باز مي باشند ؟ تنفس و نبض دارد ؟ يافته هاي شما تعيين كننده مقدمات مورد نياز و ميزان كمك مورد لزوم مي باشد .
– روش ارزيابي مقدماتي :
1- سطح هوشياري را بررسي كنيد . ابتدا با مصدوم به وضوح و با صداي بلند صحبت كنيد ، اگر واكنشي نشان نداد احتمال مي رود كه دچار بيهوشي شده باشد . سعي كنيد با انجام اعمالي مثل تكان دادن شانه بيمار ، عكس العملي در او ايجاد كنيد . دقت كنيد تا سر و گردن مصدوم حركت داده نشوند .
2- راههاي هوايي مصدوم را باز كنيد(A) . ممكن است مسير هوايي مصدوم بعلت به عقب افتادن زبان مسدود شود . اگر احتمال نمي دهيد كه گردن آسيب ديده باشد ، مي توانيد راههاي هوايي او را با بالا بردن چانه و مختصري متمايل كردن سر به سمت عقب باز كنيد .
3- وجود تنفس را بررسي كنيد (B)
پس از باز كردن راه هوايي ، به كمك حواس بينايي (مشاهده حركات قفسه سينه) ، شنوايي و حس كردن تنفس روي گونه هاي خود مي توانيد در مورد وجود يا عدم وجود تنفس نتيجه گيري كنيد .
4- گردش خون را بررسي كنيد .
اگر قلب با قدرت كافي تپش داشته باشد شما بايد قادر به حس كردن نبض در نواحي گردني و يا مچ دست بيمار باشيد .
5- وجود خونريزي در مصدوم را بررسي كنيد .
از دست رفتن مقادير زياد خون باعث كاهش جريان خون اندامهاي حياتي گرديده و مي تواند باعث ايجاد شوك گردد . به محض تثبيت نبض و تنفس بايد خونريزي هاي شديد را تحت كنترل درآوريد .
به محض تثبيت موقعيت مصدوم ، شرايط زير را مبناي تصميم گيري در مورد اقدام بعدي قرار دهيد . اين كه آيا مصدوم :
– بيهوش ، بدون تنفس و نبض است
– بيهوش ، بدون تنفس و داراي نبض است
– بيهوش بوده ولي تنفس و نبض دارد
– هوشيار است ، تنفس و نبض هم دارد
ب- ارزيابي كامل
پس از ارزيابي مقدماتي و اطمينان از عدم وجود خطرات جدي و فوري ، بايد جزئيات بيشتري را بررسي نماييد كه اين امر معمولاً احتياج به انجام معاينه باليني مصدوم خواهد داشت .
1- تاريخچه : تاريخچه شامل داستان كاملي از نحوه بروز سانحه ، نحوه ايجاد ضايعه و يا نحوه شروع و تداوم بيماري بوده و به عبارتي ديگر تمامي سوابق مربوط به وضعيت بيمار را در بر مي گيرد .
2- علائم (توصيف شونده) و نشانه ها (قابل معاينه)
هر ضايعه يا بيماري به گونه مشخصي جلوه گر مي شود كه ممكن است شما را در تشخيص كمك كند. اين نشانه ها دو دسته هستند ، علائمي كه توسط فرد بيان مي شوند و علائمي كه در معاينه باليني فرد بدست مي آيند . برخي از اين علائم كاملاً واضح هستند ولي برخي ديگر ممكن است در صورت عدم انجام معاينه كامل مخفي بمانند ، بنابر اين بهتر است معاينه مصدوم از سر تا نوك پنجه ها انجام گيرد . يك مصدوم هوشيار را مي توان در همان وضعيتي كه با او روبرو شده ايد معاينه نمود و يا پس از تثبيت صدمات واضح ، وي را تحت بررسي قرار داد . در برخورد با مصدومين بيهوش ، ابتدا بايد راههاي هوايي را باز و تثبيت كنيد و سپس معاينه او را انجام دهيد .(به قسمت نحوه معاينه مصدوم مراجعه شود)
منبع: مباني كمك هاي اوليه ، ترجمه:دكتر نادر سيد رضوي.
انتشارات:مؤسسه آموزش عالي علمي كاربردي هلال ايران. چاپ اول.1383.
