مواد شیمیایی ممکن است به شیوه های گوناگون مانند تحریک، آسیب دیدگی و یا جذب شدن از طریق پوست باعث ایجاد ضایعات وسیعی در بدن شوند که گاه مهلک است.علایم آسیب های حاصله از مواد شیمیایی مشابه با موارد حرارتی می باشد ، هر چند که مواد شیمیایی قوی دارای خاصیت سوزانندگی و خورندگی بالا، قاعدتاً در مراکز صنعتی یافت می شوند ، در منزل نیز مواردی از سوختگی شیمیایی به وقوع می پیوندد که اکثریت این موارد نیز در اثر مواد به کار رونده برای شستن ظروف (که شایعترین عامل سوختگی با مواد قلیایی در کودکان به شمار می رود) اجاق گاز پاک کن ها و رنگ پاک کن ها ایجاد می گردد.سوختگی های شیمیایی همیشه خطرناک محسوب می شوند و ممکن است به درمان مصدوم به طور اورژانس در بیمارستان نیاز باشد.در صورت امکان نام ماده شیمیایی و یا احتمالاً فرمول شیمیایی ترکیبات به کار رفته در آن را بررسی و یادداشت کنید.
به حفظ سلامتی خودتان نیز توجه کافی داشته باشید. به طور مثال به این نکته توجه کنید که برخی از مواد شیمیایی بخارهاي سمی از خود متصاعد می نمایند.
• علایم:ممکن است علایم زیر وجود داشته باشد:
– شواهدی از وجود مواد شیمیایی و یا جعبه های ویژه نامگذاری آن در حوالی مصدوم
– درد شدید و متمرکز همراه با احساس سوزش و تیر کشیدن
– در مراحل بعدی:تغییر رنگ، ایجاد تاول، جدا شدن (تورق) سطح پوست ، تورم و التهاب ناحیه آسیب دیده
• اهداف درمانی:
– پراکنده کردن و دور ساختن ماده شیمیایی مضر از مصدوم
– ترتیب دادن انتقال وی به بیمارستان
– تامین امنیت صحنه سانحه و اطلاع دادن به مراکز و سرویسهای مربوطه
• اقدامات:
1) ابتدا باید از خطرناک نبودن صحنه سانحه مطمئن شوید تهویه کافی در فضای اطراف ایجاد کرده و در صورت امکان محفظه حاوی ماده شیمیایی را مسدود کرده و یا درپوش آن را بگذارید.در صورت لزوم مصدوم را از صحنه به بیرون انتقال دهید.
2) ابتدا باید مواد شیمیایی خشک و جامد را با برس و یا قلم مو از سطح آسیب دیده پاک و جدا نمایید سپس موضع سوختگی را حداقل به مدت بیست دقیقه با آب فراوان شستشو دهید تا ماده شیمیایی پاک و بی اثر شده و جلوی پیشرفت سوختگی گرفته شود.جهت آب ریختن را طوری انتخاب کنید که به بدن خودتان پاشیده نشود.
3) زمانی که موضع آسیب دیدگی را در معرض جریان آب قرار داده اید به آرامی هر گونه لباسی را که دچار آلودگی شده و یا می شود را از تن مصدوم بیرون آورید.مصدوم را به بیمارستان رسانیده و یا بفرستید.به دقت مجرای هوایی او را تحت نظارت داشته باشید.هر گونه جزئیات را که در رابطه با نوع مواد شیمیایی از آن مطلع می شوید ثبت کرده و به پرسنل درمانی ارائه دهید.اگر سانحه در کارگاه یا مراکز صنعتی رخ داده است، مراکز امدادی و یا آتش نشانی محلی را در جریان واقعه قرار دهید.
منبع: مباني كمك هاي اوليه ، ترجمه:دكتر نادر سيد رضوي.
انتشارات:مؤسسه آموزش عالي علمي كاربردي هلال ايران. چاپ اول.1383.