مغز دارای توانایی و آزادی محدود و اندکی برای جابجا شدن درون جمجمه مي‌باشد.از اين رو تحت تأثير ضربات شديد و تند مي‌تواند در اثر لرزش شديد دچار آسيب‌ديدگی و فشرده شدن گردد. اين وضعيت مي‌تواند باعث به اصطلاح تكان مغز (صدمه ناشي از ضربات سخت و تكان دهنده مغز) شود كه در آن اختلالات گذرا ولی منتشر در عملكرد مغز بروز مي‌كند.
در اينصورت يك دوره گیجی و یا بیهوشی وجود خواهد داشت كه تقريباً همیشه گذرا بوده و معمولاً بهبودی کامل بدنبال خواهد داشت. بعبارتی دیگر تنها زمانی که مصدوم بهبودی کامل خویش را باز يافته باشد مي‌توانيم تشخيص تكان مغزی را برای وی مطرح كنيم.
• علائم
از دست دادن گذرا يا ناكامل هوشیاری پس از وارد آمدن ضربه به ناحيه سر.
علائم زير نيز مي‌تواند وجود داشته باشند:
سرگیجه یا تهوع در زمان بهبودي
فراموش کردن وقایعی که در زمان سانحه (و يا کمی قبل از آن) رخ داده‌اند.
وجود درد خفيف و منتشر در سر.
• اهداف درمانی
حصول اطمینان از آنکه مصدوم کاملاً و بدون خطر بهبود خواهد يافت و در صورت نياز تحت درمان مناسب طبی قرار خواهد گرفت.
• اقدامات
1- مصدوم بیهوش را در وضعيت ريكاوري قرار دهيد.
– تنفس، نبض و سطح واكنش بيمار را هر ده دقيقه كنترل و ثبت كنيد.
– اگر مصدوم بیهوش شده و يا بيش از سه دقيقه در حالت منگی بماند با شك به وجود ضايعات جدی تر با اورژانس تماس بگیرید.
– اگر مصدوم ظرف مدت سه دقيقه مجدداً هوشیاری خود را بدست آورد با دقت كامل متوجه هرگونه تغيير و يا بروز اختلال در سطح پاسخ دهی مصدوم باشید حتی اگر آشکارا علائم بهبودی کامل در وی دیده شوند.
2- مصدوم را تحت نظر و مراقبت فردی مسئول و با كفايت قرار دهيد. هرگز به کسی که در میدان ورزشی مصدوم گردیده است بدون نظر و مشورت پزشك اجازه ادامه ورزش را ندهيد.
3- در صورت بروز سردرد، تهوع و يا مشكلات ديگر پس از سانحه به مصدوم توصيه به دريافت مراقبت‌های پزشکی نماييد. توجه داشته باشيد افرادی که بیهوش شده‌اند حتماً نياز به ارزیابی توسط پزشک دارند.
منبع: مباني كمك هاي اوليه ، ترجمه:دكتر نادر سيد رضوي.
انتشارات:مؤسسه آموزش عالي علمي كاربردي هلال ايران. چاپ اول.1383.
