آنتيبيوتيک مادهاي است که به طور طبيعي توسط ميکروارگانيسمها و يا به صورت شيميايي در آزمايشگاه توليد ميشود. آنتيبيوتيکها قادرند رشد باکتريها را مهار کرده و يا آنها را از بين ببرند.
در مورد تاريخچه آنتي بيوتيك ها بايد گفت كه جايزه نوبل به واسطه کشف پنيسيلين در سال 1928 به الکساندر فلمينگ داده شد. با اين حال از اين آنتيبيوتيک استفاده نشد تا اينکه در سال 1941، پنيسيلين به طور موفقيتآميز و به صورت گسترده توليد شد و براي مقابله با عفونت در سربازان آسيبديده جنگ جهاني دوم مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن انواع مختلفي از آنتيبيوتيکها کشف و توليد شدند. بسياري از آنها تنها طيف محدودي از انواع باکتريها را مهار يا تخريب ميکردند. ساير آنتيبيوتيکها وسيعالطيف بودند، بدين معني که آنها قادر بودند انواع بيشتري از باکتريها را از بين ببرند.
به هر حال آنتيبيوتيک تنها بايد براي درمان عفونتهاي باکتريايي استفاده شود و در موارد ويروسي از قبيل آنفلوآنزا و عفونتهاي دستگاه تنفسي فوقاني كاربرد ندارد. در عفونتهايي مثل سرماخوردگي يا عفونتهاي قارچي ، نبايد از آنتيبيوتيک استفاده نمود. استفاده نابهجا و نامناسب از آنتيبيوتيکهاي وسيعالطيف، سبب ايجاد نوع جديد باکتريهايي ميشود که به بسياري از آنتيبيوتيکها مقاوم هستند.
• عفونت هايي كه معمولا بدون آنتي بيوتيك درمان مي شوند:
1. سرماخوردگي
2. آنفلوانزا
3. بسياري از سرفه ها و برونشيت(بيماري ريوي همراه سرفه)
4. بسياري از بثورات پوستي
5. بسياري از عفونت هاي گوش مياني
• عفونتهايي که به خاطر استفاده نامناسب از آنتيبيوتيکها ايجاد ميشوند
1. باکتري مثل استافيلوکوس طلايي (باکتري که سبب ايجاد عفونت شديد در افرادي ميشود که دچار ضعف دستگاه ايمني هستند) در مقابل آنتيبيوتيکهايي كه به طور معمول براي درمان عفونتهاي ناشي از آن استفاده ميشود، مقاوم ميگردد.
2. باکتريهاي ديگري مثل استرپتوکوکوس پنوموني (عامل بسياري از مننژيتها، عفونتهاي خوني و پنوموني) نسبت به آنتيبيوتيکها مقاومت پيدا كردهاند.
3. سل مقاوم به چند دارو، ممکن است زماني ايجاد شود که فرد آلوده، رژيم طولاني مدت چند ماهه آنتيبيوتيکي خود را کامل رعايت نكرده و دوره درمان را كامل نكرده باشد.
• مشکلاتي که در اثر باکتريهاي مقاوم ايجاد ميشود
1. عفونتهاي شايع به سختي درمان ميشوند و حتي ميتوانند زندگي بيمار را به خطر اندازند.
2. افراد مبتلا در مدتي که در بيمارستان بستري هستند، غالبا نياز به درمانهاي طولانيتر، گرانتر و با اثرات جانبي بيشتري هستند.
3. گسترش باکتري مقاوم به اعضاي خانواده، همکاران و دوستان، تهديدي جدي براي جامعه محسوب مي شود.
• چند توصيه
1. فقط با تجويز پزشك آنتيبيوتيك مصرف نماييد.
2. آنتي بيوتيك ها را همان گونه كه تجويز شده مصرف نماييد؛ حتي در صورتي كه احساس بهبودي كرديد، دوره درمان خود را كامل نماييد.
3. باقيمانده آنتيبيوتيكهايي را كه مصرف نميكنيد، دور بريزيد. آنها را براي استفاده هاي بعدي ذخيره نكنيد.
4. براي بيماريهاي مشابه، خودسرانه از آنتيبيوتيكها استفاده نكنيد.
5. از آنتيبيوتيكهايي كه براي ديگران تجويز شده، استفاده نكنيد و داروهاي خود را نيز به ديگران پيشنهاد نكنيد ، چرا كه هر آنتيبيوتيكي براي يك نوع از باكتري مناسب است.
منبع: www.npjm.org گردآوري:دكتر فاطمه صرافها
منبع خبر : مركز بهداشت و درمان دانشگاه تهران