چاقي مسئلهاي است كه در سرتاسر جهان ميليونها انسان را رنج ميدهد. مهمترين مسئله در كاهش وزن، كند و تدريجي بودن آن ميباشد در غير اينصورت تعادل بدن به هم خورده و عوارضي پيش ميآورد كه ممكن است در سراسر عمر همراه انسان باشد.
از جمله عوارض كاهش سريع وزن مي توان به افسردگي رواني و چين و چروك پوست اشاره كرد زيرا به پوست بدن فرصتي داده نميشود كه بتدريج منقبض شود و پوست آويزان و شل ميگردد.
از مهمترين علل چاقي مي توان به پرخوري، كم كاري غده تيروئيد، بيماري قند (چاقي زياد در بعضي موارد باعث ابتلا به ديابت ميگردد)، اختلال در كار غدد داخلي بدن نظير بيماري كوشينگ، بيماريهاي قلبي و كليوي (بدليل تجمع مايعات در بدن)، افزايش سن و … اشاره كرد.
معمولاً اضافه وزن تا يك پنجم وزن طبيعي را مي توان به آساني با افزايش ميزان فعاليت بدني (به صورت حداقل 30 دقيقه ورزش روزانه) و نظارتي صحيح بر مقدار غذاي (افزايش ميزان فيبر دريافتي كه در ميوه و سبزيجات وجود دارد و كاهش ميزان مصرف قند و چربي) دريافتي روزانه متعادل نمود.
در موارد ديگر به كمك آزمايشات كلينيكي، چاقي علتيابي شده و به كمك درمان پزشكي وزن كنترل ميگردد.
چاقي را ميتوان براساس «شاخص توده بدني» يا BMI محاسبه كرد:
BMI= (وزن برحسب كيلوگرم)تقسيم بر (قد ضربدر قدبرحسب مترمربع)
– شاخص توده بدني زير 5/18 = كم وزن
– شاخص توده بدني 9/24 – 5/18= طبيعي
– شاخص توده بدني 9/29 – 25 = اضافه وزن
– شاخص توده بدني بيش از 30 = چاق
● داروهاي ديورتيك (ادرار آور): اين داروها باعث كاهش آب بدن شده و در نتيجه شخص دچار كاهش وزن ميگردد (باعث لاغري نميگردد) كه اين كاهش وزن از نظر علمي صحيح نبوده و خطرناك ميباشد (اكثر موسساتي كه در تبليغات خود كاهش وزن سريع را نويد ميدهند از اين روش استفاده ميكنند)
● داروهاي هورموني: از اين دسته داروها ميتوان به داروهاي غده تيروئيد اشاره كرد كه با افزايش سوخت و ساز بدن باعث كاهش وزن و لاغري ميگردند. اين روش نيز به دليل اينكه در روند طبيعي بدن اختلال ايجاد ميكند از نظر علمي خطرناك ميباشد.
● داروهاي ملين: اين داروها با دفع مواد غذايي و جلوگيري از جذب باعث كاهش وزن شده و در دراز مدت باعث سوء تغذيه و كمبود بعضي از مواد مورد نياز بدن ميگردند.
● داروهاي كاهش دهنده اشتها: از اين دسته داروها ميتوان به داروي فن فلورامين اشاره كرد كه بدليل ايجاد عوارض دريچه قلبي جمع آوري گرديده است اين داروها عوارضي نظير سوء تغذيه، ريزش مو، ضعف و افسردگي را ايجاد ميكنند.
● داروهايي كه مانع جذب چربي ميگردند: اين داروها با اتصال به چربي مواد غذايي مانع جذب آنها شده و بدينوسيله كالري كمتري به بدن ميرسد. بدليل اينكه در رژيم غذايي افراد ايراني بر خلاف غربيها مواد نشاستهاي بيشتر است مصرف آنها كاملاً موثر نميباشد و بر خلاف تبليغات انجام شده، برچربي بافتهاي بدن تأثيري ندارد. بنابراين فقط تا زمان مصرف موثر ميباشند اين داروها در دراز مدت باعث كاهش ويتامينهاي محلول در چربي (E,K,D,A) ميگردد.
در مورد روشهاي غير دارويي نظير كمربند لاغري، كرمها، گوشواره لاغري، ماساژ درماني، سونا از نظر علوم پزشكي مورد قبول نميباشد و همگي كمابيش باعث عوارض ميگردند علاوه بر اين بيشتر اين راهها به جاي كاهش وزن و لاغري باعث كاهش سايز ميگردند.
تهيه و تنظيم: دكتر هومن چيتساز
منبع خبر:مرکزبهداشت و درمان دانشگاه تهران