دانلود كتب و نرم افزار دارويي
بخش های اصلی سایت
لیست موضوعات سایت
لیست مطالب براساس بازدید
آمار بازدیدها ، آنلاین ها و ...
بیماری تخمدان پلیکیستیک یا PCOD شایعترین بیماری هورمونی در خانمها در سنین باروری (۴۹-۱۵ سال) است و میزان شیوع آن حدود ۱۰-۵ درصد موارد میباشد. علت اصلی آغازکننده این بیماری هنوز به خوبی مشخص نیست ولی به نظر میرسد که فاکتورهای ژنتیکی در بروز این بیماری نقش داشته باشند.
مهمترین ویژگی این بیماری اختلال در روند طبیعی تخمکگذاری است که به دنبال آن اختلال در سطح هورمونهای متعدد رخ میدهد. نتیجه این اختلالات، بروز کیستهای ریز و متعدد بر سطح ضخیم شده تخمدان، اختلال در قاعدگی (قطع قاعدگی، قاعدگیهای نامنظم)، افزایش موهای زائد در صورت و بدن (هیرسوتیسم)، بروز آکنه یا جوش صورت و ریزش موی سر است که اکثراً موجب نگرانی بیمار و مراجعه به پزشک میشود؛ گرچه ممکن است مراجعه بیمار تا زمان بروز مشکلات باروری یا نازایی به تأخیر افتد. عوارض دیررس این بیماری که تهدید کننده حیات است شامل افزایش خطر سرطان رحم، سرطان پستان، نازایی، بیماریهای قلبی- عروقی و دیابت نوع دو میباشد. تشخیص و درمان به موقع و صحیحPCOD از آنجا حائز اهمیت است که علاوه بر درمان علائم ذکر شده، میتواند در زمینه پیشگیری از عوارض دیررس بیماری نقش حیاتی داشته باشد.
برای شناخت و درک صحیح این بیماری بهتر است که ابتدا مرور مختصری بر یک دوره طبیعی قاعدگی داشته باشیم. در ابتدای هر دوره ماهیانه قاعدگی، چند فولیکول (سلول جنسی ماده که توسط سلولهای بافت تخمدانی احاطه شده است) در یکی از تخمدانهای راست یا چپ شروع به رشد نموده که نهایتاً در نیمه قاعدگی یکی از فولیکولها به حداکثر رشد رسیده و پاره میشود و سلول جنسی ماده (تخمک) آزاد میگردد. درصورت بارور شدن سلول جنسی ماده توسط اسپرم، بارداری رخ میدهد، در غیر اینصورت تخمک و سایر فولیکولها از بین رفته و بعلت کاهش هورمونهای جنسی ترشح شده از تخمدان (استروژن و پروژسترون)، لایههای داخلی رحم شروع به ریزش مینمایند و خونریزی قاعدگی آغاز میشود. میانگین دوره خونریزی قاعدگی ۲ تا ۷ روز است و طول دوره سیکلهای قاعدگی طبیعی معمولا ۲۱ تا ۳۵ روز و میانگین آن ۲۸ روز میباشد.
تنظیم فعالیت تخمدانها و بروز دورههای منظم و ماهیانه قاعدگی، توسط برخی هورمونهای مترشحه از مغز کنترل میشوند و تنظیم فعالیت این هورمونها نیز توسط یک چرخه فیزیولوژیک از هورمونهای مترشحه تخمدانی صورت میگیرد. هرگونه اختلال در این مسیرها باعث اختلالات قاعدگی و برهم خوردن نظم هورمونها در بدن شده و موجب بروز علائم و تظاهرات گوناگونی در فرد مبتلا میشود. شرایط و بیماریهای دیگری که با ایجاد اختلال در نظم این چرخهها، باعث عدم تخمکگذاری و اختلال در تنظیم دوره قاعدگی میشود شامل بیماریهای غدد تیروئید، اختلال در ترشح هورمون پرولاکتین (مترشحه از مغز)، مصرف یک سری از داروها، استرس و غیره است. تشخیص صحیح بیماری منوط به بررسیهای آزمایشگاهی و بالینی است که توسط پزشک انجام میشود.
در بیماری تخمدان پلیکیستیک، در نیمه اول هر دوره قاعدگی فولیکولها شروع به رشد مینمایند ولی در میانه سیکل، تخمکگذاری انجام نمیشود، در نتیجه فولیکولها بصورت کیستهای متعدد سطح هر دو تخمدان را میپوشانند. به دنبال اختلال در تخمکگذاری ماهیانه، از یک سو نظم سیکلهای قاعدگی ماهیانه برهم می خورد و باروری فرد با مشکل مواجه میشود و از سوی دیگر با ایجاد اختلال در ترشح هورمونهای جنسی طبیعی و افزایش ترشح هورمونهای مردانه (آندروژنها) از تخمدان، علائم و تظاهرات متعدد بیماری از قبیل افزایش موهای زائد در صورت و بدن، آکنه و ریزش موی سر ظاهر میشود.
نشانهها و تظاهرات بیماری:
خانمهای مبتلا به بیماری تخمدان پلیکیستیک ممکن است هرکدام از چندین علامت این بیماری را با شدتهای مختلف نشان دهند اما جهت تشخیص بیماری لازم است بیمار حداقل ۲ نشانه از نشانههای زیر را دارا باشد:
۱٫ سیکلهای قاعدگی نامنظم یا قطع قاعدگی (شایعترین علامت) که با سیکلهای ماهیانه در فواصل طولانیتر از ۳۵ روز یا تعداد قاعدگی کمتر از ۸ بار در سال مشخص میشود.
۲٫ افزایش میزان هورمونهای مردانه در بدن که با بروز تظاهراتی مانند هیرسوتیسم، آکنه یا جوش صورت و ریزش موی سر همراه است. هیرسوتیسم در زنان با افزایش میزان رشد، ضخامت و تعداد موها در نواحی صورت، سینه، قسمت پایین شکم، پشت و قسمت بالای رانها تعریف میشود.
۳٫ بزرگ شدن تخمدانها با کیستهای کوچک فراوان بر سطح آن که با انجام سونوگرافی مشخص میشود. البته نمای تخمدان به تنهایی دلیل قطعی بر وجود یا عدم وجود این بیماری نیست چرا که ممکن است خانمی با بیماری تخمدان پلیکیستیک دارای نمای طبیعی در سونوگرافی تخمدان باشد و خانمی با کیستهای متعدد در سونوگرافی تخمدان، مبتلا به بیماری تخمدان پلیکیستیک نباشد. برای تشخیص این بیماری حتماً باید علاوه بر تخمدانهای پلیکیستیک، اختلال در سیکل قاعدگی و علائم افزایش هورمونهای مردانه وجود داشته باشد .
۴٫ چاقی: چاقی باعث تشدید علائم بیماری تخمدان پلیکیستیک میشود.
۵٫ نازایی: ممکن است بیمار مبتلا به بیماری تخمدان پلی کیستیک نیاز به درمانهای کمکی جهت بارور شدن داشته باشد.
۶٫ آکانتوزیس نیگرکانس: وجود ضایعات مخمل گونه تیره رنگ در نواحی کشاله ران، زیر بغل، زیر سینهها، قاعده گردن.
۷٫ دردهای مزمن لگنی
بیماریابی و تشخیص :
افراد مبتلا به بیماری تخمدان پلیکیستیک ممکن است با بروز هریک از علائم فوق به پزشک مراجعه نمایند. پزشک معالج جهت بررسی بیماری و شناخت علت آن برحسب نیاز اقدامات زیر را انجام میدهد:
معاینات بدنی و لگنی
آزمایش خون و هورمونها
سونوگرافی جهت بررسی تخمدانها و ضخامت لایههای داخلی رحم
تشخیص اولیه و زودرس بیماری میتواند موجب کاهش خطر ابتلا به عوارض دیررس مانند بیماریهای قلبی- عروقی، دیابت نوع دو، فشار خون بالا و افزایش چربیهای خون شود، از اختلال در باروری و نازایی پیشگیری نماید و در صورت بارداری از خطر ابتلا به دیابت و یا فشار خون حاملگی که معمولا در زنان مبتلا به PCOD مشاهده میشود بکاهد. همچنین دراین بیماری به دلیل مواجهه مداوم و بیش از حد رحم با استروژن (بدون حضور پروژسترون)، بیمار در معرض خطر خونریزیهای نامنظم و شدید رحمی، لکه بینیهای مداوم و درنهایت ابتلا به سرطان رحم و پستان قرار داردکه با تشخیص صحیح و به موقع می توان از خطر ابتلا به آنها کاست.
درمان :
در درمان بیماری تخمدان پلیکیستیک ممکن است نیاز به یک دوره طولانی مدت درمان دارویی و پیگیری مداوم تحت نظر پزشک معالج باشد. به عبارت دیگر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد ولی با رعایت دستورات پزشک، مصرف منظم داروهای تجویز شده و مراقبتهای غیر دارویی، میتوان بیماری را کنترل کرد.
همچنین جهت پیشگیری از عوارض دیررس و تهدید کننده حیات نظیر فشار خون، بیماری دیابت و غیره بیمار باید به طور دورهای توسط پزشک معالج بررسی و در صورت بروز با درمان زودرس کنترل شود.
درمان دارویی اصلی در این بیماری در صورت عدم تمایل به باردار شدن، استفاده از قرصهای پیشگیری از حاملگی و یا سایر داروهای هورمونی جهت تنظیم سیکلهای قاعدگی و کاهش کیستهای تخمدانی است که نوع و نحوه مصرف آنها فقط توسط پزشک معالج تعیین میشود. همچنین درصورت وجود علائم دیگری نظیر وجود موهای زائد، ریزش موی سر، جوش صورت و چاقی ممکن است داروهای دیگری به درمان افزوده شود. جهت رفع موهای زائد علاوه بر درمانهای دارویی ممکن است نیاز به انجام سایر درمانهای تکمیلی مانند لیزر درمانی یا الکترولیز باشد که در مراحل بعدی توسط پزشک معالج توصیه میشود.
درصورت ایجاد اختلال در باروری و یا نازایی که ممکن است به همراه بیماری تخمدان پلی کیستیک مشاهده شود، داروهای مناسب جهت درمان کمک باروری، پس از بررسیهای لازم توسط پزشک معالج تجویز خواهد شد.
لازم به ذکر است که نقش بیمار علاوه بر مصرف صحیح داروهای تجویز شده، با انجام منظم حرکات ورزشی (حداقل ۳۰ دقیقه در روز یا ۳ بار در هفته و هر بار به مدت یک ساعت در روز)، کاهش وزن بدن در افراد چاق، کنترل وزن بدن در افراد غیرچاق، داشتن رژیم غذایی مناسب بصورت کاهش مصرف چربیها و کربوهیدراتها مثل نوشابه، کیک، شیرینیجات، بستنی، افزایش مصرف مواد غذایی پرفیبر مثل نانهای کامل، جو ، بلغور و حبوبات اهمیت ویژهای دارد.
باید توجه داشت در کنترل علائم بیماری تخمدان پلیکیستیک و جلوگیری از عوارض دیررس آن، علاوه بر مصرف صحیح دارو، پیگیری سیر بیماری، رژیم غذایی سالم، انجام حرکات ورزشی مناسب و کنترل وزن نقش اساسی دارد.
گردآوری: دکتر فریبا نبئی (متخصص زنان و زایمان)
منابع:
۱٫ Speroff L, Glass RH, Kase NG. Clinical Gynecologic Endocrinology and Infertility. 6 Edition, 2005.
2. www. Guidline.gov. National Guideline Clearing house. American association of clinical Endocrinologist consequences of polycystic ovarian syndrome 3. www.acog.org. Polycystic ovary syndrome 4. www.mayoclinic.com. Polycystic ovary syndrome
منبع خبر:مرکزبهداشت و درمان دانشگاه تهران
salam
az lotfeton k een mataleb ra gerd avart kardid mamnonm
man be een bimary mobtalam va az sinam shir miyad mikham bedonam rah darman chyee????????????
با سلام
این سایت یک پایگاه اطلاع رسانی بوده و در خصوص درمان هیچگونه امکاناتی ندارد
سلام
خانم من مبتلا به این بیماری است و الان هم باردار شده است قبل از بارداری از قرصی های عطاری برای درمان استفاده می کرد.( خانم من چینی است و داروهای سنتی را برای ان تجویز کردند ) خواستم بدانم برای جنین اتفاقی نمی افتد با این نوع بیماری ؟قبل از بارداری دکتری که خانم من را معاینه کرد بهم گفت خانم شما نمی تواند باردار شود اما الان بار دار شده است لطفا من را راهنمایی کنید که اگر اتفاقی می افتد برای جنین همین الان یک فکر چاره ای کنم برای ان دوست ندارم فرزندی داشته باشم که مشکل داشته باشد و تمام عمر فرزندم بیمار باشد و اذیت شود .من منتظر راهنمایی شما هستم .
با تشکر رضا
با سلام
خیلی متشکرم از اطلاعاتی که در مورد این بیماری در این مقاله داده اید. متأسفانه بسیاری از دکترها قدرت تشخیص بیماری ها را ندارند و یک سری داروی مشترک را برای اکثر بیماریها تجویز میکنند.